باید قبول کرد که طی یک دهه گذشته نحوه عملکرد و مفهوم خودرو هیبریدی، شرایط بازار خودرو جهانی را به کل تغییر داده است. مشتریان خودرو در دهه 1990 میلادی به دنبال خرید اتومبیل‌هایی با موتور حجیم بودند، اما یک دهه بعد به خرید خودرو هیبریدی علاقه پیدا کردند. سهم محصولاتی همچون تویوتا پریوس و هوندا سیویک هیبرید در موفقیت این گونه از اتومبیل‌ها چشمگیر بوده است، به نحوی که امروزه ماشین هیبریدی از مفهومی عجیب به انتخابی دوست‌داشتنی تبدیل شده است. در این مقاله از مجله خودرو ناواران، به بررسی همه‌جانبه خودروهای هیبریدی و محبوب‌ترین خودروهای هیبریدی بازار کشور خواهیم پرداخت.
در ادامه می‌خوانید...
با وجود پیچیدگی فنی یک خودرو هیبریدی، تعریف آن ساده است. خودروهای دوگانه‌سوز می‌توانند به‌طور همزمان از دو نوع سوخت استفاده کنند که در این مورد خودروهای هیبریدی برقی – بنزینی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
خودروهای هیبریدی تنها به سیستم دوگانه برق و بنزین منحصر نمی‌شوند و انواع دیگر همچون خودروهای گازسوز را نیز شامل می‌شوند. با این وجود دیگر انواع خودروهای هیبریدی کنار گذاشته شده‌اند و اکنون تنها خودروهای برقی – بنزینی را به عنوان ماشین هیبریدی می‌شناسیم. این خودروها انواع متفاوتی نیز دارند که در بخش بعد به آن‌ها خواهیم پرداخت.
در حال حاضر سه نوع خودرو هیبریدی در بازار وجود دارد. نوع اول به نام ماشین هیبریدی سنتی شناخته می‌شود و در حقیقت نخستین نسل از خودروهای دوگانه‌سوز برقی – بنزینی است. این خودروها در حقیقت اتومبیل‌های درون‌سوز بنزینی یا دیزلی هستند که یک موتور برقی کوچک به آن‌ها اضافه شده است.
در خودروهای هیبریدی سنتی یا ساده، موتور برقی وظیفه دارد تا خلأهای ایجاد شده ناشی از تعویض دنده را پر کند. همچنین در سرعت‌های کمتر از 30 یا 45 کیلومتربرساعت موتور برقی به عنوان پیشرانه اصلی خودرو فعالیت می‌کند. به طور معمول امکان شارژ باتری در این نوع خودرو هیبریدی وجود ندارد و انرژی موتور برقی از طریق فعالیت موتور بنزینی تأمین می‌شود.
نوع دوم خودرو هیبریدی که طی دهه کنونی به‌شدت محبوب شده است؛ پلاگین هیبرید نام دارند و رویه کاری آن‌ها برعکس اتومبیل‌های هیبریدی ساده است. موتور برقی در این نوع ماشین هیبریدی نقش اصلی را ایفا می‌کند و موتور بنزینی یاری‌رسان پیشرانه الکتریکی است.
در خودروهای پلاگین هیبریدی، موتور درون‌سوز به عنوان ژنراتور عمل می‌کند و وظیفه آن پر کردن باتری خودرو است. موتور برقی نیز خودرو را به جلو می‌راند. در برخی از اتومبیل‌های سوپراسپرت پلاگین هیبریدی، برای آن‌که به قدرت و گشتاور بیشتری دست پیدا کنند، هر کدام از موتورها را روی یک محور خودرو قرار می‌دهند. برای مثال یک موتور برقی دیفرانسیل جلو را به حرکت در می‌آورد، در حالی که موتور برقی دیگری قدرت دیفرانسیل عقب را تأمین می‌کند و هر دو موتور به‌صورت همزمان فعالیت می‌کنند.
برخی منابع خودروهای برقی را نیز به عنوان سومین گونه از اتومبیل‌های هیبریدی ذکر کرده‌اند. در این دسته هر آنچه رخ می‌دهد بر عهده موتور الکتریکی و پکیج باتری‌ها است و خبری از موتور درون‌سوز نیست. حتی اگر موتور درون‌سوزی در خودروی برقی حضور داشته باشد، نقش آن تأمین انرژی باتری در مواقع اضطراری خواهد بود.
بزرگ‌ترین مزیت یک خودرو هیبریدی برای مالکان آن، کاهش مصرف سوخت است. خودروهای هیبریدی ساده به نیمی از بنزین مورد استفاده در یک خودرو درون‌سوز نیاز دارند و اگر اتومبیل شما از نوع پلاگین هیبرید باشد، این میزان به یک سوم یا یک چهارم کاهش خواهد یافت. کاهش مصرف سوخت در زمانه‌ای که قیمت بنزین روزبه‌روز افزایش می‌یابد، یک مزیت کلیدی برای انواع خودرو هیبریدی است.
دیگر مزیت یک خودرو هیبریدی افزایش برد آن در مقایسه با یک اتومبیل درون‌سوز معمولی است. دلیل این مزیت نیز مشخص است، خودروهای هیبریدی از دو منبع انرژی استفاده می‌کنند و به همین دلیل برد بیشتری نسبت به خودروهایی دارند که تنها از یک منبع انرژی استفاده می‌کنند.
سومین مزیت خودروهای هیبریدی در مقایسه با انواع درون‌سوز، شتاب و کشش بهتری است که برای راننده فراهم می‌کنند. وجود یک موتور برقی افت شتاب هنگام تعویض دنده را کاهش می‌دهد و در صورتی که اتومبیل شما از نوع پلاگین هیبریدی باشد، موتور برقی شتاب اولیه بهتری را برای شما فراهم خواهد کرد.
در سوی مقابل هزینه تعمیر و نگهداری یک خودرو هیبریدی در درازمدت نسبت به اتومبیل‌های درون‌سوز بسیار بیشتر است و این مسئله را می‌توان اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف این خودروها دانست. همچنین امکان تعمیر خودرو هیبریدی در تمامی مراکز خدماتی وجود ندارد و تنها تعداد محدودی از تعمیرگاه‌ها قادر به ارائه خدمات فنی به این خودروها هستند.
دیگر عیب خودروهای هیبریدی در مقایسه با خودروهای درون‌سوز، هزینه سنگین تعویض پکیج باتری‌های آن‌ها است. این هزینه در مورد خودروهای پلاگین هیبریدی یا الکتریکی به اندازه قیمت یک خودرو جدید است و به‌شدت مالک را تحت‌فشار قرار می‌دهد.
با وجود محدودیت‌های گوناگونی که در زمینه عرضه خودرو به بازار کشور وجود دارد، خودروهای هیبریدی موفق شده‌اند تا حضور اندکی در ایران داشته باشند. مطمئنا در صورت باز شدن مجدد واردات خودرو، می‌توان انتظار داشت که اتومبیل‌های هیبریدی سهم قابل‌توجهی از واردات را به خود اختصاص خواهند داد. در ادامه نگاهی به انواع خودرو هیبریدی موجود در بازار ایران خواهیم داشت:
اگر معدود مدل‌های نسل سوم پریوس که سال‌ها پیش در ناوگان حمل‌ونقل عمومی مشغول به کار بوده‌اند را نادیده بگیریم، می‌توان گفت که معروف‌ترین خودرو هیبریدی جهان تنها در قالب نسل چهارم خود وارد بازار ایران شده است. از سال 2016 تا کنون تویوتا پریوس به‌واسطه شهرت خود و همینطور خدمات شرکت ایرتویا توانست فروش مناسبی را در ایران تجربه کند و حتی توسط برخی شرکت‌های حمل‌ونقل نیز مورد استفاده قرار گرفت. مصرف سوخت تویوتا پریوس در یک سیکل ترکیبی حدود 3.3 لیتر در صد کیلومتر است که این خودرو را به انتخابی مفید برای استفاده روزمره تبدیل می‌کند.
تویوتا پریوس در قالب سه تیپ A، B و C در بازار ایران حضور پیدا کرد که اکثر نسخه‌های وارد شده از نوع میان‌رده یا تیپ B هستند. گرچه تنوع آپشن‌های موجود در تیپ پایه تویوتا پریوس چندان قابل توجه به نظر نمی‌رسد، اما در نمونه فول آپشن این خودرو هیبریدی می‌توان امکاناتی نظیر هدآپ دیسپلی، کنترل اتوماتیک چراغ‌های جلو، سیستم تشخیص نقاط کور، کروز کنترل هوشمند، اتوپارک، رادار بین خطوط و تابلو خوان را مشاهده کرد.
مدت‌ها پیش از ورود گسترده تویوتا پریوس به ایران، این لکسوس CT200h بود که مشتریان ایرانی را با مفهوم خودرو هیبریدی آشنا کرد. این هاچ‌بک لوکس و گران‌قیمت در فاصله سال‌های 2011 تا 2013 وارد بازار ایران شد و اغلب از سوی ساکنین شهرهای بزرگ مورد استقبال قرار گرفت. لکسوس CT200h در مقایسه با خودروهای بزرگ‌تر از خود قیمت بیشتری داشت و به همین دلیل فروش انبوهی را تجربه نکرد. اکنون نیز زمان تعویض پکیج باتری‌های لکسوس CT200h فرا رسیده است و هزینه‌های نگهداری این خودرو سر به فلک خواهد کشید.
هیوندای سوناتا هیبرید یکی از پرفروش‌ترین خودروهای هیبریدی در ایران است که در قالب یک نسل و با دو چهره در بازار حضور دارد. سوناتا هیبرید تمامی پارامترهای لازم برای موفقیت در بازار محافظه‌کار ایران را دارد. این خودرو از پتانسیل فروش و محبوبیت گسترده نسخه معمولی سوناتا بهره می‌برد و ظاهر آن با نسخه اصلی تفاوت چندانی ندارد.
برخلاف بسیاری از خودروهای هیبریدی دیگر که ظاهری شبیه به سفینه‌های فضایی دارند، سوناتا هیبرید کاملا آرام و به دور از حاشیه به نظر می‌رسد. همین مزیت سبب شده است تا مشتریان با آغوش بازتری پذیرای سوناتا هیبرید باشند. به همین دلیل سوناتا هیبرید بازار دست‌دوم پررونقی نیز در ایران دارد و نسخه‌های بسیاری از آن به فروش رسیده‌اند. تعداد بسیار زیادی هیوندای سوناتا هیبرید در فاصله سال‌های 2016 تا 2018 وارد بازار ایران شدند. تمامی این نسخه‌ها متعلق به نسل هفتم یا هیوندای سوناتا LF هستند. نسخه‌های 2016 و 2017 متعلق به نسخه اولیه این خودرو هستند، در حالی که هیوندای سوناتا هیبرید 2018 به نسخه فیس‌لیفت این سدان تعلق دارد.
رقیب نزدیک و نه‌چندان موفق سوناتا هیبرید در ایران، تویوتا کمری هیبرید است. با وجود آن‌که قدمت کمری در ایران بیش از سوناتا است، این خودرو نتوانست از سابقه درخشان خود در ایران استفاده کند و رقابت را به رقیب کره‌ای خود واگذار کرد. علاوه‌بر قیمت‌گذاری گران‌مایه، حواشی مختلفی نیز پیرامون واردات تویوتا کمری هیبرید ایجاد شدند که بر روی فروش موفق این خودرو تأثیر منفی گذاشتند.
واردات تویوتا کمری هیبرید به بازار ایران در فاصله سال‌های 2015 الی 2016 صورت گرفت و در این مدت نسخه‌های مختلف تویوتا کمری هیبرید سفارش آمریکا و ژاپن به بازار ایران عرضه شدند. تویوتا کمری هیبرید در قالب دو تیپ LE و XLE به دست مشتریان ایرانی رسید، اما هر دو تیپ این خودرو از امکانات محدودی نسبت به سایر خودروهای همرده برخوردار بودند؛ این موضوع نیز یکی از دلایلی است که باعث شد تا فروش کمری هیبرید کمتر از سوناتا هیبرید باشد.
تویوتا CHR یکی از خاص‌ترین کراس‌اوورهای بازار کشور است که با دو تیپ توربو و هیبرید (HV) به بازار عرضه شد. گرچه این دو مدل از نظر ظاهری تفاوت چندانی با هم ندارد، اما از لحاظ فنی دو خودروی کاملا متفاوت محسوب می‌شوند. بد نیست بدانید که پیشرانه به کار رفته در تویوتا CHR هیبرید با نمونه استفاده شده در تویوتا پریوس بازار ایران، کاملا یکسان بوده و تفاوتی ندارد. بخش فنی تویوتا CHR هیبرید از یک موتور درون‌سوز و یک موتور الکتریکی تشکیل شده که در مجموع توانایی تولید 122 اسب بخار قدرت و 142 نیوتن متر گشتاور را دارند. همچون تویوتا پریوس، این خودرو هیبریدی نیز مصرف سوخت بسیار کمی دارد و بر اساس اعلام شرکت سازنده در هر صد کیلومتر به طور ترکیبی حدود 3.9 لیتر بنزین مصرف خواهد کرد.
کیا اپتیما هیبرید که در بازار کشور ما حضور دارد از نسل چهارم این خودرو بوده که با کد JF شناخته می‌شود. گرچه این خودرو به اندازه نمونه بنزینی اپتیما JF یا حتی برادر دیگر خود یعنی هیوندای سوناتا هیبرید نتوانست موفقیت چشمگیری در بازار داشته باشد، اما با این حال دیدن این سدان زیبای کره‌ای در خیابان‌های کشورمان برای علاقه‌مندان به خودروهای مدرن و هیبریدی، صحنه‌ای جذاب خواهد بود.
در نمای ظاهری این خودرو هیبریدی اگر به فرم خاص جلوپنجره، سبک طراحی سپرها و همینطور رینگ‌های خودرو توجه کنید به‌راحتی متوجه تفاوت میان نسخه بنزینی و هیبریدی خواهید شد. قلب تپنده این خودرو هم شامل یک پیشرانه 2 لیتری 4 سیلندر تنفس طبیعی با قدرت 154 اسب بخار و یک موتور الکتریکی با قوای 60 اسب بخار است که توان ترکیبی آن‌ها با احتساب نیروی اتلاف شده، به 193 اسب بخار قدرت و 205 نیوتن‌متر گشتاور می‌رسد.
آخرین اتومبیل حاضر در لیست خودروهای هیبرید، لکسوس NX300H است. خودروی هیبریدی محبوبی که اولین‌بار در سال 2015 به دست مشتریان ایرانی رسید و عرضه آن تا سال 2017 نیز ادامه داشت. بد نیست بدانید که این خودرو از پلتفرم مشترکی با تویوتا راو4 برخوردار است، اما چه از نظر طراحی و چه به لحاظ فنی و امکانات رفاهی در سطح بسیار بالاتری نسبت به برادر خود قرار دارد.
در بخش فنی این خودرو از موتور تویوتا کمری هیبرید XV60 استفاده شده است، به همین دلیل این خودرو نیز از موتور 2.5 لیتری 4 سیلندر درون‌سوز به همراه دو موتور الکتریکی با حداکثر توان 194 اسب بخار بهره می‌برد. شتاب صفر تا صد این خودرو هیبریدی 9.2 ثانیه بوده و مصرف سوخت ترکیبی آن نیز به 5.2 لیتر در 100 کیلومتر می‌رسد که نشان‌دهنده عملکرد قابل‌قبول مجموعه فنی این خودرو است. برای کسانی که در بازار ایران به دنبال خرید یک کراس‌اوور لوکس و مجهز هستند که از پیشرانه هیبریدی برخوردار باشد، لکسوس NX300H به‌نوعی بهترین انتخاب محسوب می‌شود.
در این مطلب از سایت ناواران به بررسی کلی مفهوم خودرو هیبریدی و انواع اتومبیل‌های دوگانه‌سوز برقی – بنزینی در ایران پرداختیم. مجموعه ناواران این امکان را برای تمامی مشتریان فراهم کرده که اتومبیل مورد نظر خود را در هر نقطه از ایران اجاره کنند. برای مثال امکان اجاره خودرو در تهران یا اجاره خودرو در مشهد برای مشتریان تدارک دیده شده است و آن‌ها می‌توانند اتومبیل خود را در هر نقطه‌ای از شهر تحویل بگیرند.
ناواران با توجه به ویژگی‌هایی مثل مالکیت خودروهای در حد صفر، پوشش بسیاری از شهرهای کشور، عدم دریافت وثیقه‌های سنگین و دست‌وپا گیر مثل سند ملکی و چک، عدم محدودیت مدت زمان اجاره و... کرایه خودرو را به یک تجربه لذت‌بخش برای شما تبدیل خواهد کرد.
